YAPAY ZEKA İNSAN KADAR ZEKİ OLACAK MI?

Bilgisayar bilimciler 40 yıldır yapay zeka geliştiriyor; ama bugüne dek insan kadar zeki bir yazılım üretemediler. Yapay zeka yaratıcı değil, kendi varlığının farkında değil. Dünyanın ilk YZ uzmanlarından biri olan Judea Pearl’e göre bunun nedeni, YZ’nin olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisi kuramaması. Oysa insanlara hizmet eden robotların insan kadar zeki olması gerekiyor. Bunu nasıl çözeriz?

İLK YAPAY ZEKA UZMANI DERKEN

Judea Pearl, Marwin Minsky’yle birlikte dünyada yapay zeka geliştiren ilk kuşak araştırmacılar arasında yer alıyor. Öyle ki 1980’lerde kendi başına öğrenen makinelerde kullanılan ilk yazılımları geliştirdi.

Pearl, matematikteki Bayesian networkleri makine öğreniminde nasıl kullanacağımızı gösterdi. Bu da bugün Google ve Facebook’ta kullanılan derin öğrenme algoritmalarının temellerini oluşturdu.

Nitekim Facebook’un zaman tünelinde verdiğiniz beğenileri analiz ederek sizi sizden iyi tanımasını sağlayan algoritmaların kökenini de Judea Pearl’e borçluyuz (Öyle ki Facebook ve artık kapanmış olan Cambridge Analytica şirketi, seçmenleri verdikleri beğenilere göre fişleyerek hem ABD başkanlık seçimlerini hem de İngiltere’nin Brexit seçim sonuçlarını etkiledi).

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt



 

YAPAY ZEKA İŞTE O KADAR GÜÇLÜ

Açıkçası YZ, Trump’ın başkan seçilmesini ve İngiltere’nin AB’den ayrılmasını sağlayacak kadar güçlü. Bununla birlikte yapay zeka şiir yazamaz, yaratıcı değil, aslında kendi varlığının farkında bile değil. Özetle Mustafa Sandal’ın dediği gibi, arabası var güzel mi güzel; ama maalesef ruhu yok. Peki neden?

Bilgisayar bilimci ve filozof Judea Pearl’e göre, bunun nedeni derin öğrenme ve bilişsel analiz gibi yapay zeka yazılımlarının neden sonuç ilişkisini algılamaması. Bu algoritmalar müşterilerin online alışveriş davranışları gibi büyük veri yığınlarını analiz ederken veriler arasındaki ilişkiyi tespit ediyor. Ancak, bir olayın başka bir olayın sebebi olduğunu anlayamıyor.

Örneğin, annenize doğum gününde hediye aldığınızı düşünelim: Yapay zeka her yıl 12 Martta standart seçimlerinizin dışında kalan bir ürünü hediye olarak aldığınızı saptayabilir. Böylece 12 Mart günü size özel hediye seçenekleri gösterebilir. Ancak, bunun sebebinin annenizin doğum günü olduğunu anlayamaz.

İlgili yazı: Gerçek Adem: İlk insan ne zaman yaşadı?


Judea Pearl.


 

NEDEN KİTABI

Yapay zekanın bir türlü insan zekası seviyesine ulaşmamış olmasından dolayı hayal kırıklığına uğrayan Pearl, bugünlerde kendisinin öncülük ettiği derin öğrenme yazılımlarının en sert eleştirmenlerinden biri oldu. Hatta daha da ileri giderek insan kadar zeki robotlar geliştirmek için neler yapmamız gerektiğini yeni kitabında anlattı.

Neden Kitabı: Neden ve Sonucun Yeni Bilimi’nde Pearl, gelecekte yaşlı ve hastalara hizmet edecek, aslında hayatın her alanında insanlara yardım edecek olan robotlar geliştirmemiz gerektiğini belirtiyor. Nitekim şirketler de endüstri 4.0 bağlamında maliyetleri azaltarak üretim ve rekabet gücünü artırmak için robotlara geçiyor.

Ancak, robotların insanlara hizmet etmek için bizim kadar zeki olması gerekiyor. Bunun için de yapay zeka araştırmalarının en büyük eksiğini gidermemiz lazım: Google ve Facebook algoritmalarını yazan veri bilimciler, öncelikle zekanın ve aklın ne olduğunu iyi anlamak zorundalar.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili



 

HOMO SAPİENS SAPİENS

İnsan türünün bilimsel adı bu: düşündüğü üzerine düşünen insan. Özetle zeka kısa süreli problem çözme yeteneğiyken, akıl uzun süreli problem çözme yetisidir. Bu açıdan bakarsak elimizle kovduğumuz zaman havada sekiz çizip defalarca aynı yere geri gelen ve bizi onu kovmaktan bıktırarak kanımızı emen bir sivrisinek gayet zekidir.

Akıl ise işimi iyi yapmazsam işten çıkarırlar ve bu da beni maddi sıkıntıya sokar gibi uzun vadeli planları düşünme yeteneğidir. Aslında ahlak, manevi inançlar, politik görüşler, sanat, bilim, edebiyat ve felsefe hep aklın alanına giriyor.

İlgili yazı: Exacto Hiç Iskalamayan Akıllı Kurşun



 

YAPAY ZEKA BUNLARI YAPAMIYOR

Özünde yapay zeka kendi varlığının farkında değil. Örneğin son araştırmalar insan beynindeki nöronların, bir konuyu düşünmemiz için diğer nöronlara gönderdikleri elektrik sinyallerinin kendilerine geri yansıması neticesinde, kendi varlığını fark ederek bilinç kazandığını gösteriyor.

Bu geri besleme mekanizması yapay zekada yok. Neden yok derseniz 30 yıl öncesine gitmemiz ve ilk derin öğrenme yazılımlarına bakmamız lazım:

1980’lerde bilgisayar bilimcilerin karşılaştığı en büyük zorluk, dünyadan büyük veri toplamak (tüketicinin son 30 gündeki online alışveriş verisi gibi) ve bunları mantıklı bir şekilde analiz etmekti. Pearl bunun için Bayesian networkleri geliştirdi.

Kozan Demircan