Phineas Gage Vakası:

Bir demiryolu işçisi olan Phineas Gage, tarihin en akıl almaz sinir ve psikoloji vakasını geçiren kişidir.

ABD'nin Vermont eyaletinde Rutland & Burlington demiryolunun inşasında çalışan Phineas Gage 1848 yılında tarihin en ağır vakalarından birisini geçirmiştir.

Demiryolu inşası sürecinde bir kayanın patlatılması gerekiyordu ve patlatılacak olan kayanın üzerine bir delik açıldı. 110 cm uzunluğunda bir demir kullanılarak deliğe barut, fitil ve kum dolduruldu.

Deliğe doldurulan kum az gelince fitil birden alevlendi ve barut patladı. Patlayan barut 6 kg ağırlığındaki ve 110 cm uzunluğundaki demiri adete fırlattı. Demir müthiş bir hızla Gage'in sol gözünün altından girdi ve kafatasından çıkarak 25 m uzaklıkta bir yere düştü. İşte bu ağır kazadan sonra yaşananlar ise sinir ve psikoloji biliminin en çok tartışılan vakasını oluşturacaktı.

Gage'in beyninin sol ön lobu tamamen yok olmuştu. Fakat Gage sakince ayağa kalktı ve bir iki dakika sonra konuşmaya başladı. Bilinci gayet yerindeydi. Kimsenin yardımı olmadan bir at arabasına binip 1.2 km uzaklıktaki doktora gitti hem de at arabasında dik oturur vaziyette. Gage kasabaya ulaştığında Dr. Edward Williams'ı buldu. Dr. Williams haliyle onun öldüğünü zannetti fakat nabzı 60'ı gösteriyordu. Yani hayattaydı. Doktorlar hemen Gage'i kontorlleri altına aldılar. 1 ay boyunca çabalayarak kendisini toparlamasını sağladılar.

Gage Bambaşka Bir Adam Oluyor

Fakat birşeyler ters gidiyordu. Şimdiki Gage ile 1 ay önceki Gage'in alakası yoktu. Karakter olarak bambaşka bir adam olmuştu. Çalışmasına çalışıyordu, eskisi kadar çalışkandı da. Fakat davranışları ve karakteri tamamen değişmişti. Algısal problemler de yaşıyordu. Kendisine yardım etmek isteyenleri bile tersliyordu. Sabırsız bir hal almıştı, kimseye tahammül edemiyordu. Kibar, saygılı bir adam olan Gage şimdi ise küfürbaz ve tahammülsüz bir adam olmuştu.

Başka bir adam olan Gage 12 yıl bu şekilde hayatını sürdürdü. 12 yıl sonra ise yaralarının sebep olduğu sağlık problemleri nedeniyle yaşamını yitirdi.

Gage'in bu dönemi birçok bilim adamı tarafından ele alındı fakat ilk etapta çözüme ulaştırılamamıştı. 2001 yılında California Üniversitesinden başını John Van Horn’un çektiği bir grup Gage'in kafatasını Warren Anatomi Müzesi'nden alarak kısa sürekli incelemeye tabi tuttu ve bu kafatasının bilgisayar tomografisini çıkardı. Büyük çabalar sonucunda ikinci kafatasını elde etmeyi başaran ekip, kazada parçalanan kemikler ve kafatasını yaran demir ile ilgili tüm ayrıntıları edinip olayı tekrardan ürettikleri kafatasına uyguladılar. Demirin beyinde izlediği yolu belirleyen ve benzer erkeklerin kafa yapılarını inceleyen ekip demirin nereden girdiğini keşfetti.

Sonuçlara göre demir sanıldığı gibi Gage'in beynini yarmamıştı. Beynin ortası etkilenmemişti. Asıl olan beynin sol kısmındaki beyaz dokudan fazlasıyla kayıp yaşanmasıydı. Beyaz doku kaybedilince bu beynin sağ tarafında bağlantılı olan yerleri de etkiledi ve buralar hiç bir zaman düzelmedi. İşte davranış bozukluğu da tam burada oluşuyordu. Beyaz doku kaybının ve Gage'in sanal beyninde çıkarılan sinir haritasındaki tahribatların davranışları nasıl etkilediği keşfedilmiş oldu.

Bu araştırma beynin hangi bölgesindeki hasarın davranışı nasıl etkilediği konusunu çözen tarihi bir araştırma oldu ve bir buçuk asırlık tartışmaları en sonunda neticelendirdi.

Not:Göselde Phineas'in kafatasina giren demir Phineasin elinde...